Günümüzde birçok alanda sosyal sorumluluk projesi gerçekleştirilmektedir. İnsanlara karşılıksız fayda sağlama amacında olan bu projelerin örnekleri ile turizm ve gastronomi sektöründe de karşılaşmaktayız. Turizm sektöründe otellerin yer aldığı projelerden tutunda gastronomi sektöründe hem eğitim odaklı hem de küçük işletmelere fayda sağlama odaklı olan bu projeler geleceğe umutla bakmamızı sağlamaktadır.
Kurumsal Sosyal Sorumluluk Nedir?
Kurumsal sosyal sorumluluk, işletmelerin aldıkları kararlar ve yürüttükleri faaliyetlerden etkilenebilecek tüm paydaşlara (rakipler, müşteriler, tedarikçiler, çalışanlar, hissedarlar, yöneticiler, çevre, toplum ve hükümet) karşı olan sorumluluğunu ifade etmek için kullanılan bir kavramdır (Aktan ve Börü, 2007: 8).
Neden Önemli?
- Kurumsal sosyal sorumluluğun önemi, ‘paydaş teorisi’ bağlamında açıklanabilmektedir. Paydaş teorisine göre, işletmelerin başarısı iç ve dış çevre ile olan etkileşimlere bağlıdır. Daha açık bir söyleyişle, işletmeler kurum içi ve kurum dışı paydaşlarıyla ne kadar kuvvetli bir ilişki içerisinde olursa, ortak hedeflerine ulaşması da buna paralel olarak kolaylaşacaktır. İşletmelerin paydaşlarıyla olan etkileşimi çiçekli bir bitkiye benzetilmektedir. Bitkinin kökleri ‘müşteri’, yaprakları ‘çalışanlar ve tedarikçiler’, çiçeği ‘hissedarlar’, dalları ‘yöneticiler’ olarak sıralanabilir. Benzer bitkiler ise, işletmenin rakibi olarak gösterilmektedir (Aktan ve Börü, 2007: 8-11).
- Bunun yanı sıra, kurumsal sosyal sorumluluk yönünde atılan adımlar birçok yarar da sunmaktadır. Bir zamanlar gönülsüzce veya yasal düzenlemelerle sosyal sorumluluklarını yerine getiren işletmeler, bugün yaşamsal açıdan avantajlar elde etmek ve tüketicilerin beklentisine karşılık vermek amacıyla bu konuyu daha önemser olmuşlardır (Balı ve Cinel, 2011).
- Birbirlerine uzak noktalarda dahi gerçekleşen olayların her yeri etkileyebileceği bilincinde olan tüketiciler, işletmelerin de “sorumlu” bir biçimde hareket etmelerini, hassasiyet göstermelerini, duyarlı olmalarını ve gerektiğinde olumsuz durumlara tepki göstermelerini beklemektedir. Aksi halde işletmeler, tüketiciler tarafından cezalandırılabilmektedir (Ateşoğlu ve Türker, 2010: 208).
- Bu bakımdan, ister istemez işletmelerin her eyleminin tüketiciler nezdinde önemli olduğu anlaşılmaktadır. Kurumsal sosyal sorumlulukla ilgili çabalar turizm sektörü açısından incelendiğinde; turistik destinasyonlarda plansız, hızlı, estetikten yoksun ve çevreyi göz ardı eden yapılara gösterilen tepkiler dikkat çekmektedir. Bu açıdan, işletmelerin çevresel konulara yönelik projelerinin önem arz ettiği söylenebilir (Halkbank Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Turizm Sektör Raporu, 2011: 12-14).
- Birçok konaklama işletmesi de, atık çevre yönetimine önem verir olmuşlardır (Kucukusta vd., 2013: 19).
- Bu konudaki projeler öne çıkmakla birlikte, çevreye yönelik getirilen standartlar ve çeşitli ödüller de teşvik edici bulunmaktadır. Diğer yandan, turizm işletmelerinin toplumsal konulara ve yeral halkla ilişkilere gerektiği kadar ilgi göstermediği belirtilmektedir. Oysa, bu durumun müşteri tatminini etkileyebileceği ileri sürülmektedir (Halkbank Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Turizm Sektör Raporu, 2011: 12-14).
- Turizm sektöründe kurumsal sosyal sorumluluk projelerinin sayıca fazla olmadığı, ancak artış gösteren bir eğilimin olduğu söylenmektedir (Halkbank Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Turizm Sektör Raporu, 2011: 14).
TURİZM İŞLETMELERİNDEN BAZI ÖRNEKLER
Calista Luxury Resort Hotel’in Yeşil Yıldız belgesi bulunmaktadır. Bu uygulamayla, çevreye duyarlılık konusunda farkındalık kazandırmak ve turizm işletmelerinin bu yönde girişimlerde bulunmalarını teşvik edilmeye çalışılmaktadır (Özçoban, 2018).
Dedeman Konya Otel; Zübeyde Hanım Ana Okulu yenileme projesi, Sevgi Evleri Projesi (Çocuk Esirgeme Kurumlarındaki Çocuklara sıcak bir yuva ortamı sunmak hedeflenmiştir), son kullanma tarihi geçen ilaçların toplanması ve imha edilmesi, atık pillerin toplanması gibi sosyal sorumluluk projelerini hayata geçirmiştir (Büyükşalvarcı vd., 2016).
Starwood Otelleri; ‘Road to Awareness’ projesiyle, ekonomik açıdan zayıf bölgelerdeki çocukların eğitimine katkı sağlamayı amaçlamışlardır (Turizm News, 2013).
The Ritz-Carlton; ‘Çorbada tuzun olsun’ Taksim civarında barınma problemi yaşayan yiyecek yardımında bulunmuşlardır. Bunların dışında kıyafet ve kitap bağışı, enerji tasarrufu için ‘Earth Hour’ uygulamasının desteklenmesi gibi projelere imza atılmıştır (Hotel Restaurant Magazine, t.y.).
‘Afiyet Olsun, İsraf Olmasın’ projesi ve Turuncu Bayrak projesiyle konaklama işletmelerindeki gıda israfının önüne geçilmeye çalışılmaktadır (Gıda Dostu Derneği, t.y.)
GASTRONOMİNİN UMUT ANAHTARI: SOSYAL GASTRONOMİ
- İnsanları Gıda ve Sosyal Gastronomi Yoluyla Bütünleştirerek, Eğiterek ve Birbirine Bağlayarak, Daha Adil, Kapsayıcı, Yenilikçi ve Dayanışmacı Bir Toplum Yaratabiliriz.
- Sosyal Gastronomi, sosyal açıdan eşitsizliği ortadan kaldırmak, daha iyi beslenme sağlamak ve insanlara sosyal fayda sağlayıp becerilerini geliştirmeye teşvik etme amacına hizmet etmektedir.
- Sosyal gastronomi hareketi ile girişim sağlayan kişiler maddi olanakları yetersiz fakat daha iyi olanaklara sahip olmaya çalışan kişilere ulaşarak sosyal dışlanma, yoksullaşma sıkıntılarını ortadan kaldırarak ekim ve hasattan tutunda yemek hazırlama süreçlerine kadar ve hatta gıda atıklarından geri dönüşüm sağlayarak gıda üretim süreçlerine fayda sağlamaktadır.
- Halihazırda küresel ölçekte gıda üretimin üçte birinin boşa harcandığı dünyamızda, 800 milyondan fazla insan kronik açlık yaşamaktadır.
- Tüm Dünya’da yaklaşık olarak 200 milyondan fazla işsiz bulunmaktadır.
- Ve maalesef ki toplam sera gazı üretiminin %37’si gıda üretiminden kaynaklanmaktadır.
- İşte sosyal gastronomi hareketi burada devreye girerek gezegenimiz için daha sağlıklı bir gelecek sağlamaya çalışmaktadır.
Sosyal gastronomi akımının öncüsü David Hertz
Büyük Adam David Hertz
“Yiyecekler sadece tadı güzel olmamalı, aynı zamanda toplum için de faydalı olmalıdır.”
Sosyal gastronomi akımının öncüsü David Hertz 2012 yılında kar amacında olmayan bir kurum olan Gastromotiva’yı beraberindekilerle kurmuştur. Dört ana ilke ile yolan çıkan hareket ilk olarak sosyal açıdan eşit durumda olmayan insanlara ulaşarak bilgi düzelerini arttırmak ve kişilerin bireysel olarak gastronomik ticari yönünü güçlendirmek için onlara fırsat eğitimi vermektir. İkinci amaç ise fırsat yaratmaktır. Yani sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek amacı ile iyi tarım ve üretim uygulamalarına destek sağlayarak gastronomi işletmelerine satış imkanı sağlamaktır. Üçüncü amaç, sağlıklı beslenme sağlamaktır. Gıda kaynaklı sorun olan obezite ve benzeri sağlık problemlerine karşı insanları doğru beslenmeye yönlendirmek sosyal gastronomin önemli amaçlarındandır. Diğer bir amaç ise atıklara karşı savaşmaktır. Açıklığa karşı önemli bir araç olan atıkların değerlendirilmesi ve en minimum düzeye düşürülmesi de sosyal gastronomi hareketinin amaçları arasındadır. Sosyal gastronomi tüm bu konularda hem insanları eğitip bilgi düzeyleri güçlendirmektedir hem de bunu uygulama yoluna gitmektedir.
BİRBİRİNDEN DEĞERLİ SOSYAL GASTRONOMİ PROJELERİ
Şu anda dünya genelinden sosyal gastronomi hareketini 60’dan fazla projesi bulunmaktadır. Birazdan bahsedeceğim bazı projeler ile bu hareketin ne kadar değerli ve önemli olduğunu daha iyi anlayacaksınız. Projeler arasında ülkemizden de 2 değerli proje bulunmaktadır.
Başarılı Sosyal Girişimci Şef Ebru Baykara Demir
Öncelikle şunu belirmeliyim ki Ebru şef o kadar değerli işlere imza atıyor ki adına akademik bile yapıldı. Ebru Baykara Demir’in sosyal gastronomi alanında yaptığı faaliyetler incelenerek “Gastronomide Sosyal Girişimcilik: Ebru Baybara Demir Örneği” başlıklı akademik çalışma ile Portekiz’de bir Uluslararası Turizm Konferansı’nda sunulmuştur. Harran Gatronomi Okulu Projesi ile unutulmaya yüz tutmuş yerel ürün ve tarifleri kayıt altına almak ve Suriyeli mültecilerin toplumsal hayata kazandırılması amacı ile kadınlara nitelikli işgücü kazandırıp hem kadın fayda sağlamış hem de bölge ekonomisine katkı sağlamıştır. Daha bir birbirinde değerli projelere imza atana Ebru şefle ve projeleri ile ilgili detaylı bir yazıyı ilerleyen zamanlarda yayımlayacağım.
Burası Sadece Bir Ceza Evi Değil Buyurun Restoranımıza
İngiltere’de yer alan Hmp High Down Ceza’nde yer alan The Clink Restoran’da yemekleri yapan aşçılardan tutunda servis sürecinde çalışan garsonlara kadar tüm personel cezaevi mahkumlarından oluşmaktadır. Projenin en güzel yanı ise eğitim alma sansı alan tutuklular suç işleme oranı %49 düşmüştür.
The Bazaar Projesi
2016 yılında faaliyete giren proje Nepal’de kurulan bir pazardır. Sürdürülebilir gıda ağına fayda sağlamak için harekete geçen proje organik tarım yapan çiftçiler ile küçük işletmeler arasında bağlantı sağlayarak hem organik tarımda teknik uzmanlığı desteklemekte hem de tıpkı finansal servisler gibi yardımlar sunmaktadır.
Mülteciler Mutfağı
2016 yılında başlayan proje yine iyilik meleği bir işe imza atıyor. Bir mobil mutfağa sahip olan proje kapsamında bir araba şehir şehir dolaşarak ihtiyaç sahibi mültecilere ulaşıyor ve onlara geldikleri ülkelerdeki yöresel yemekleri vererek hem o ülkedeki sürece yavaş yavaş alışmalarını hem de bölgeyi daha çabuk tanımaları sağlıyorlar.
YAZARLAR
Ebru Avcı
Tourism Management Master Degree Student
Kocaeli University
Zihni Bilir
Tourism Management Master Degree Student
Necmettin Erbakan University
- Kaynaklar
Aktan, C. C., & Börü, D. (2007). “Kurumsal Sosyal Sorumluluk.” Şu kitapta: Kurumsal Sosyal Sorumluluk: İşletmeler ve Sosyal Sorumluluk (Ed. Coşkun Can Aktan). İstanbul: İGAD Yayını. - Ateşoğlu, İ., & Türker, Ö. G. A. (2010). Konaklama İşletmelerinin Sosyal Sorumluluk Faaliyetlerine Yaklaşımı: Muğla İli Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 207-226.
- Balı, S., & Cinel, M. O. (2011). Bir Rekabet Aracı Olarak Kurumsal Sosyal Sorumluluk. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(4), 45-60.
- Büyükşalvarcı, A., Şapçılar, M. C., & Uyaroğlu, A. (2016). Kurumsal Oteller Ve Sosyal Sorumluluk Projelerinin Değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 12: 187-194.
- Gıda Dostu Derneği (t.y.). Afiyet Olsun, İsraf Olmasın. Erişim Adresi: http://www.israf.net/haber/Afiyet-olsun-Israf-olmasin/8 Erişim Tarihi: 28.10.2020.
- Halkbank Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Turizm Sektör Raporu (2011). Erişim Adresi: https://docplayer.biz.tr/1148380-Halkbank-kurumsal-sosyal-sorumluluk-projesi-turizm-sektor-raporu.html Erişim Tarihi: 28.10.2020.
- Hotel Restaurant Magazine (t.y.). The Ritz-Carlton, İstanbul, Sosyal Projeleri ile Otelcilik Sektörüne Öncülük Ediyor. Erişim Adresi: https://www.hotelrestaurantmagazine.com/ritz-carlton-istanbul-sosyal-projeleri-ile-otelcilik-sektorune-onculuk-ediyor/ Erişim Tarihi: 27.10.2020.
- https://beslendik.com/sosyal-yemek-ye-sosyal-gastronomi/
- https://www.arkhe.com.tr/blog/daha-iyi-bir-dunya-icin-sosyal-gastronomi-hareketi
- https://www.socialgastronomy.org/
- https://www.weforum.org/agenda/2018/05/meet-the-syrian-refugee-chef-whose-food-is-saving-lives-back-home
- Kucukusta, D., Mak, A., & Chan, X. (2013). Corporate social responsibility practices in four and five-star hotels: Perspectives from Hong Kong visitors. International Journal of Hospitality Management, 34, 19-30.
- Özçoban, Ersin (2012). “Yeşil Yıldız”, Turizm Endüstrisinde Bir Sosyal Sorumluluk Örneği. Erişim Adresi: http://www.cevreciyiz.com/makale-detay/742/yesil-yildiz-turizm-endustrisinde-bir-sosyal-sorumluluk-ornegi Erişim Tarihi: 27.10.2020.
- Turizm News (2013). Otel çalışanları sosyal sorumluluk projesi için yürüdü. Erişim Adresi: https://www.turizmnews.com/otel-calisanlari-sosyal-sorumluluk-projesi-icin-yurudu/2736/ Erişim Tarihi: 27.10.2020.