Borç Batağındayız

Ekonomik dar boğaz, her geçen yıl kendini daha çok hissettirir oldu. Pandeminin etkisiyle de yaşanan ekonomik kayıp, vatandaşı derinden etkiledi. KKTC mahkemelerinin yıllık faaliyet raporuna göre, bankalardan alınan krediler ödenemiyor, çek yasaklılarının sayısı artıyor.

EKONOMİK DAR BOĞAZ DERİN… Vatandaşların yaşadığı ekonomik dar boğaz, her gün daha da derinleşiyor. Hukuk davaları kapsamında son 15 yılda, “alacak verecek”, “banka/icar satış”, “karşılıksız çek”, “tahliye”, “tazminat”, “iş davaları” konusunda 255 bin 321 dava dosyalandı.

Kredi alanlar, borcu borçla dahi kapatamıyor, mahkemelik oluyor. 2006-2020 yıllarını kapsayan dönemde, “alacak-verecek” konusunda 170 bin 609, “banka/icar satış” konusunda ise 63 bin 447 dava dosyalandı. Pandemiyle birlikte ekonomik krizin daha çok hissedildiği 2020 yılı rakamlarına bakıldığında, 7 bin 428 dava alacak-verecek meselesinden; 1.967 dava da banka/icar satış konusunda oldu.

KARŞILIKSIZ ÇEK DAVASI ARTTI… “Karşılıksız çek”, “Tahliye” ve “Tazminat” konularında dosyalanan hukuk davalarının fazlalığı da dikkat çekiyor. Bankalarda nakit karşılığını bulamayan davaları anlatan “Karşılıksız çek” konusu da, iş insanlarının yaşadığı ekonomik durumu ortaya koyuyor. 2006’dan 2020’ye kadar, 7 bin 485 karşılıksız çek davası dosyalandı.

2019 ve 2020 yıllarındaki dava sayısına bakmak, tabloyu daha net görmemizi sağlıyor. 2019 yılında 215 olan karşılıksız çek davası sayısı, 2020’de 257’ye yükseldi. Ergül ERNUR Ülkemizde ekonomik kriz, işsizlik, dövizdeki dalgalanma, nakit sıkıntısı gibi nedenlerle borçlu duruma düşüp mahkemeye verilen binlerce kişi var. Döviz kurunda yaşanan ani yükselişler, herkesin borcunu ikiye katladı. TL ödenip, döviz cinsinden borç ödeyen vatandaşlar, deyim yerindeyse “gırtlağına kadar borca batmış” durumda.

Her ay maaşını aldığında ilk önce borcunu ödemeye koşan vatandaşlar, ne yazık ki hem borca hem de ev geçimine aldığı maaşla yetişemiyor. Bu da, insanları ya borcu borçla kapatmaya itiyor ya da mahkeme koridorlarında geçecek günleri beklemeye zorluyor. Pandemiyle birlikte yaşadığımız ekonomik kriz, vatandaşın durumunu daha beter yaptı.

Geçimini bile sağlayamayacak durumunda olan birçok aile, resmen borç batağının içine düştü. KKTC mahkemelerinin yıllık faaliyet raporlarına göre, “alacak verecek”, “banka/icar satış”, “karşılıksız çek”, “tahliye”, “tazminat”, “iş davaları” ile “bilişim suçları” konularında 2006 ile 2020’yi kapsayan 15 yılda toplam 255 bin 321 dava dosyalandı. Bilişim suçları da artık hukuk davaları listesinde Bilgisayar, cep telefonu ve tablet gibi iletişim araçlarıyla internet üzerinden bireylere, kurum ya da kuruluşlara kasten zarar verme amacıyla yapılan saldırılar artık KKTC’de suç kapsamına alındı.

Bilişim Yasası’nın yürürlüğe girmesiyle bilişim sistemine veya bilişim verisine hukuka aykırı şekilde erişmek, müdahale etmek, verileri bozmak, silmek, değiştirmek, engellemek suç sayıldı; bilişim suçu işleyenler hapislik, para veya hem hapislik hem de para cezasına çarptırılabiliyor. Hukuk davası olarak görülen bilişim suçları, mahkemelerin faaliyet raporuna da girdi. Buna göre, 2020’de 11’i Lefkoşa, 1’i de Girne olmak üzere 12 bilişim suçu davası dosyalandı. Bankalardan alınan krediler ve borçlar ödenemiyor KKTC mahkemelerinin yıllık faaliyet raporlarında, hukuk davaları konuları arasında “banka/icar satışının” yanı sıra bankaların alacakları haricindeki durumu kapsayan “alacak verecek” konusundaki dava sayısı, oldukça yüksek. Söz konusu davalar, bankaların verdiği kredileri, kredi kartlarını, borç senetlerini ödeyemeyen kişileri, ipotek takrirnâmelerini ve her türlü sözleşmeyi anlatıyor.

Hukuk davalarının diğer konuları arasında “Karşılıksız çek”, kiracının ve işgalcinin evden çıkartılmasını anlatan “Tahliye” ile bir kişinin uğradığı zarar ziyanı belirten “Tazminat” başlıkları da yer alıyor. İşçi ile işveren arasındaki alacak-verecek meselelerini kapsayan “İş davaları” da mahkemelerin faaliyet raporlarında yer aldı.

Dava konuları incelendiğinde, Lefkoşa, Gazimağusa, Girne, Güzelyurt, Lefke ve İskele Kaza Mahkemeleri’nde bu konularla ilgili 15 yılda toplam 255 bin 321 dava dosyalandı.

Buna göre, alacak verecek konusunda 170 bin 609, banka/icar satışta 63 bin 447, karşılıksız çekte 7 bin 485, tahliyede 4 bin 176, tazminatta 9 bin 181 ve iş davasında 411 dava açıldı. Alacak verecek çok “Alacak verecek” konusuyla ilgili son 15 yılda toplam 170 bin 609 dava dosyalandı.

2006’da 9 bin 364 olan alacak verecek davaları, 2007’de 7 bin 861’e düştü. Ancak 2008’de artış göstererek 9 bin 871’e, 2009’da 10 bin 415’e, 2010’da 11 bin 090’a, 2011’de 11 bin 674’e ve 2012’de 14 bin 498’e, 2013’te ise 14 bin 864’e yükseldi. Rakam, 2014’te 13 bin 828, 2015’te 13 bin 415, 2016’da 13 bin 730 ve 2017’de 10 bin 370 oldu. Ekonomik krizin en derin yaşandığı yıl olan 2018’de ise 12 bin 325 dava görüldü.

2019’da dava sayısında düşüş görüldü ve rakam 9 bin 876 oldu. Pandemi ve ekonomik krizin aynı anda yaşandığı 2020’deki dava sayısı da 7 bin 428 oldu. Bu borçlar hiç bitmiyor Bankalardan kredi alan birçok vatandaş ise zor günler geçiriyor.

Alınan kredileri, borçları, yapılan sözleşmeleri ödeyebilmek için birçok zorluğa göğüs germeye çalışan vatandaşlar, kimi zaman da bu borcun üstesinden gelemiyor. Faizlerin yüksekliği, işsizlik, kazancın düşmesi ve ekonomik kriz gibi bazı nedenlerden dolayı banka kredilerini, kredi kartlarını, yapılan sözleşmeler karşılığı gereken ödemeleri yapamayanlar, bu kez de mahkemelik oluyor. 2006’dan 2020 yılına kadar “banka/icar satış” konusunda toplam 63 bin 447 dava dosyalandı.

Banka/icar satışlarıyla ilgili 2006’da 2 bin 732 dava dosyalanırken bu rakam 2007’de 3 bin 637’ye, 2008’de 5 bin 001’e, 2009’da 5 bin 387’ye ve 2010’da 5 bin 719’a yükseldi. Ancak 2011’de 4 bin 520’ye geriledi, 2012’de ise 4 bin 496, 2013’te 4 bin 879, 2014’te 3 bin 371, 2015’te 5 bin 176, 2016’da 5 bin 417 dava kayıtlara geçti. 2017’de rakam düştü 4 bin 529 oldu, 2018’de de 3 bin 239 oldu. 2019’da ise az da olsa yükseliş gösteren dava sayısı 3 bin 377’ye çıkarken, 2020’deki rakam 1.967 oldu.

Karşılıksız çek davaları yeniden yükselişte Dosyalanan “Karşılıksız çek” davalarındaki yüksek rakam da özellikle iş insanlarının yaşadığı ekonomik sıkıntıları gözler önüne seriyor. 2018’de karşılıksız çek davalarındaki düşüş, 2020’de arttı. 15 yılda toplam 7 bin 485 karşılıksız çek davası dosyalandı. 2006’da bin 60 olan dava sayısı, 2007’de 771’e düştü. 2008’de yeniden yükselen dosyalanan dava sayısı 823 olurken, 2009’da rakam azalarak 516’ya, 2010’da 336’ya, 2011’de 288’e geriledi.

Ancak bu düşüş çok kısa sürdü ve 2012’de yüzde 125’lik net artışla 648’e fırladı. 2013’te rakam 362, 2014’te 428, 2015’te ise yine yüksek oranda artarak 756 oldu. 2016’daki sayı 542, 2017’deki sayı 288’e, 2018’de de 195’e düştü. 2019’da ise karşılıksız çek dava sayısı 215’e, 2020’de de 257’ye yükseldi. Tahliye davaları Kiracının veya işgalcinin evden çıkartılmasını anlatan “Tahliye” konularıyla ilgili ise 15 yılda toplam 4 bin 176 dava dosyalandı.

2006’da 310 olan rakam, 2007’de 338’e, 2008’de de 372’ye yükselirken, 2009’da 302’ye, 2010’da 194’e düştü. Ancak 2011’de yeniden yükselerek 258 oldu ve 2012’de yine azalarak 229 oldu. 2013’te 227’ye, 2014’te de 222’ye geriledi. Ancak 2015’te 238’e çıktı. 2016’da rakam 215’e, 2017’de de 198’e düştü. Ancak rakamın 2018’de 288 olan “Tahliye” davası sayısı 2019’da iki katına çıktı ve 402 oldu. 2020’deki sayı ise 383 olarak kayda geçti. Bu rakamlar da bizlere birçok insanın çok zor günler yaşadığını gösteriyor.

Uğranılan zarar ziyan karşısında “Tazminat” konusuyla ilgili olarak da 2006’dan 2020’ye kadar toplam 9 bin 181 dava açıldı. 2006’da bu konuyla ilgili 832, 2007’de 630, 2008’de 598, 2009’da 638, 2010’da 642, 2011’de 799, 2012’de 594, 2013’te 460, 2014’te 476, 2015’te 687, 2016’da 587, 2017’de 625, 2018’de 533, 2019’da 545, 2020’de 535 dava dosyalandı. İş davaları da mahkemelik Mahkemelerin 2018 yılı faaliyet raporunda, hukuk davalarının belirtildiği bölüme “İş davaları” kategorisi de eklendi. İşçi ile işveren arasındaki maaş, alacak-verecek, sigorta yatırımı gibi meseleleri içeren konuda, 2018 yılında 75 dava görülürken, bu rakam 2019’da 158, 2020’de ise 178 oldu.

Kaynak : Kıbrıs Gazetesi